Không tự ý sử dụng thuốc mỡ steroid

Steroid là một nhóm thuốc phổ biến trong y học, được sử dụng cho nhiều mục đích khác nhau và có nhiều dạng bào chế. Kem bôi da hoặc thuốc mỡ steroid là một dạng phổ biến, nhưng không nên tự ý sử dụng.

• Các tác dụng phụ của việc sử dụng thuốc tránh thai là gì?
• Cơ hội học Văn bằng 2 Cao đẳng Dược TPHCM hiện đang được mở rộng
• 30 tuổi có theo học Cao đẳng Dược được hay không?

Nhóm steroid dùng tại chỗ

Theo chia sẻ giảng viên tại Cao đẳng Y Dược TPHCM – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur cho biết: Steroid dùng tại chỗ là một loại thuốc chống viêm phổ biến được sử dụng để kiểm soát các vấn đề viêm da cơ địa như eczema và các bệnh lý viêm da khác. Các dạng bào chế của thuốc này bao gồm kem, mỡ, dung dịch, gel… với các nồng độ và dạng bào chế khác nhau. Bệnh nhân cần bôi lên da, niêm mạc hoặc sử dụng để súc miệng. Thường các thuốc chứa steroid dùng tại chỗ được tạo thành từ một hoặc kết hợp với các hoạt chất khác như kháng sinh, kháng nấm, calcipotriol.

Tác dụng của các loại thuốc chứa steroid bôi ngoài da bao gồm:

• Chống viêm.
• Ức chế miễn dịch.
• Chống tăng sinh tế bào.
• Co mạch.

Sức mạnh và hiệu quả của các loại steroid dùng tại chỗ khác nhau phụ thuộc vào cấu trúc phân tử, tỷ lệ hấp thu qua da, và cách bào chế. Vùng da được áp dụng cũng ảnh hưởng đến hấp thu, với các vùng như mí mắt, vùng sinh dục, và các nếp gấp hấp thu nhiều nhất.

Các dạng bào chế thường gặp và chỉ định:

• Kem, lotion: sử dụng cho các thương tổn ở vùng da nhẵn hoặc ít dày.
• Mỡ steroid: cho vùng da khô, không có lông tóc. Thường ít gây kích ứng nhưng có thể tăng nguy cơ viêm nang lông và rôm sảy.
• Gel, dung dịch: sử dụng cho vùng da có lông, tóc, có thể gây se khô, châm chích da và viêm

Không tự ý sử dụng thuốc mỡ steroid

Thường thì, khi bác sĩ kê đơn thuốc chứa steroid bôi ngoài da, họ sẽ khuyến nghị bệnh nhân sử dụng kem steroid từ nồng độ thấp nhất để đánh giá cơ thể phản ứng ra sao. Nếu liệu pháp từ liều thấp không hiệu quả, hàm lượng steroid trong thuốc sẽ được điều chỉnh tăng dần. Ví dụ, hydrocortisone (1%) thường được kê đầu tiên cho bệnh nhân mới mắc bệnh chàm.

Tuy nhiên, không nên sử dụng thuốc chứa steroid bôi ngoài da quá một tuần. Nếu việc sử dụng không cải thiện hoặc làm trầm trọng hơn tình trạng bệnh, cần xem xét chế độ điều trị mới hoặc tăng liều steroid, hoặc chuyển sang phương pháp điều trị khác.

Sử dụng quá nhiều hoặc sử dụng trong thời gian dài các loại kem chứa steroid là rất nguy hiểm. Bác sĩ thường chỉ định sử dụng kem steroid với liều cao trong thời gian ngắn, không quá 1 hoặc đôi khi 2 tuần. Sử dụng không kiểm soát có thể dẫn đến các vấn đề như làm mỏng da, thay đổi màu da, và rạn da. Nếu bạn sử dụng thuốc và phát hiện các dấu hiệu bất thường, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ da liễu để điều chỉnh liệu trình.

Tác dụng phụ của thuốc chứa steroid bôi ngoài da

Theo giảng viên tại Cao đẳng Điều dưỡng cho biết: sử dụng steroid tại chỗ kéo dài hoặc sử dụng loại steroid có độ mạnh không phù hợp với vùng da bị bệnh có thể gây ra các tác dụng phụ sau:

• Hội chứng Cushing: Xảy ra khi sử dụng steroid có hoạt lực mạnh, như dùng trên 50g clobetasol propionate hoặc trên 500g hydrocortisone mỗi tuần.
• Mỏng da, teo da.
• Rạn da (nách, háng, bẹn).
• Xuất huyết dưới da.
• Giãn mạch máu.
• Rậm lông, lông mọc dài ra.
• Khởi phát tình trạng nhiễm trùng da: chốc, nấm da, herpes, viêm nang lông do Malassezia, u mềm lây.
• Viêm da quanh miệng.
• Trứng cá đỏ do steroid.
• Tổn thương da sau ngừng corticoid: ngứa, châm chích…
• Vảy nến thể mủ.
• Viêm da tiếp xúc dị ứng với steroid, tá dược, chất bảo quản.
• Phụ nữ mang thai nên tránh sử dụng loại steroid mạnh trên diện rộng để tránh nguy cơ gây cân nặng thấp cho thai nhi.
• Nhiều mỹ phẩm trộn steroid có thể gây viêm da phụ thuộc corticoid và các tác dụng phụ khác.

Tổn thương da khi ngừng sử dụng thuốc chứa steroid bôi ngoài da thường xảy ra trong vài ngày đến vài tuần sau khi ngừng sử dụng. Có hai dạng biểu hiện lâm sàng:

• Da đỏ, bừng, nóng (viêm da do steroid hoặc chứng nghiện/phụ thuộc steroid).
• Viêm da dạng sẩn, mụn mủ (trứng cá đỏ do steroid, viêm da quanh miệng, viêm da quanh mắt).

Lưu ý cần phân biệt viêm da do steroid và bệnh viêm da cơ địa để đảm bảo điều trị hiệu quả và an toàn. Viêm da do steroid thường có cảm giác bừng, nóng hơn là ngứa, và thường chỉ gặp các triệu chứng ở vùng da đã sử dụng thuốc.

Chuyên mục Tin tức giáo dục – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur: