Cao Đẳng Y Dược TPHCM
Việc sử dụng thuốc nhuận tràng là một trong các phương pháp để điều trị táo bón. Tuy nhiên, chúng cũng có thể mang theo những tác dụng phụ và nguy cơ đối với sức khỏe.
Giảng viên Cao đẳng Dược cho biết: thuốc nhuận tràng là loại thuốc làm giảm táo bón bằng cách làm lỏng phân hoặc kích thích nhu động ruột. Một số thuốc nhuận tràng cũng được sử dụng trước khi làm thủ thuật hoặc kiểm tra ruột.
Thuốc nhuận tràng có thể có nhiều dạng: Thuốc viên, viên nang, chất lỏng, thuốc đạn và thuốc thụt. Hầu hết các thuốc nhuận tràng đều được dùng trong thời gian ngắn.
1. Các loại thuốc nhuận tràng phổ biến
Chất tạo khối: Các loại thuốc này tăng cường sự hấp thụ nước và khối lượng của phân, giúp phân di chuyển qua ruột dễ dàng hơn. Các loại thuốc này bao gồm psyllium (metamucil), methylcellulose (citrucel) và thực phẩm giàu chất xơ như trái cây, rau cải và ngũ cốc.
Thuốc làm mềm phân: Các thuốc này giúp làm mềm phân, giúp chất béo và nước thấm vào phân, từ đó làm cho phân di chuyển qua hệ thống tiêu hóa dễ dàng hơn. Colace (docusate, diocto) là một trong những loại thuốc phổ biến trong nhóm này.
Thuốc nhuận tràng kích thích: Loại thuốc này kích thích niêm mạc ruột đẩy phân đi. Mặc dù giúp giảm đau nhanh chóng, nhưng nên sử dụng một cách hạn chế, ví dụ như senokot, correctol, bisacodyl (dulcolax, feen-a-mint).
Thuốc nhuận tràng thẩm thấu và tăng thẩm thấu: Các loại thuốc này hút chất lỏng vào ruột từ mô xung quanh, làm cho phân mềm hơn và dễ đi qua hệ thống tiêu hóa. Các loại thuốc trong nhóm này bao gồm sữa magnesia, lactulose và miralax.
Thuốc nhuận tràng bôi trơn: Loại thuốc này làm cho phân trơn, giúp phân di chuyển qua ruột một cách dễ dàng và nhanh chóng hơn. Dầu khoáng và thuốc đạn glycerin là một số ví dụ.
Thuốc nhuận tràng kê đơn: Trong một số trường hợp, như táo bón mạn tính hoặc hội chứng ruột kích thích, cần sử dụng các loại thuốc này dưới sự chỉ định của bác sĩ. Các loại thuốc nhuận tràng kê đơn bao gồm Enulose (duphalac), Linzess (linaclotide), Amitiza (lubiprodtone), và Trulance (peclanatide).
2. Đối tượng nào nên sử dụng thuốc nhuận tràng?
Điều dưỡng, giảng viên Cao đẳng Điều dưỡng TPHCM cho biết: Thuốc nhuận tràng thích hợp cho các trường hợp sau đây:
Người lớn thường xuyên gặp tình trạng táo bón mà không có cải thiện sau khi thay đổi chế độ dinh dưỡng và lối sống, như tăng cường lượng chất xơ, uống đủ nước và tập thể dục đều đặn.
Những người mắc các vấn đề về tiêu hóa và táo bón kéo dài: bao gồm hội chứng ruột kích thích và các bệnh lý viêm nhiễm ruột (như bệnh Crohn và viêm loét đại tràng).
Người cần chuẩn bị cho quá trình phẫu thuật ruột và cần làm sạch ruột trước ca phẫu thuật.
Tuy nhiên, cần phải cẩn trọng khi sử dụng thuốc nhuận tràng đối với trẻ em, phụ nữ mang thai và đang cho con bú.
3. Cảnh báo về các tác dụng phụ của thuốc nhuận tràng
Đảm bảo uống đủ nước khi sử dụng thuốc nhuận tràng (ít nhất 6 đến 8 cốc nước mỗi ngày).
Mặc dù thuốc nhuận tràng được coi là an toàn, nhưng vẫn có thể gây ra các tác dụng phụ như: đầy hơi, đau bụng, buồn nôn và nôn, tiêu chảy, và mất nước.
Bên cạnh đó, cần phải cảnh giác với những nguy cơ liên quan đến việc sử dụng thuốc nhuận tràng, bao gồm tương tác thuốc, trì hoãn chẩn đoán một số tình trạng bệnh, và lạm dụng thuốc.
Tương tác thuốc: Thuốc nhuận tràng có thể tương tác với một số loại thuốc như thuốc kháng sinh, thuốc tim và thuốc xương khớp. Vì vậy, cần đọc kỹ nhãn thuốc trước khi sử dụng hoặc thảo luận với bác sĩ về cách sử dụng thuốc một cách an toàn.
Trì hoãn chẩn đoán tình trạng bệnh: Một nguy cơ khác của việc sử dụng thuốc nhuận tràng là có thể che giấu các triệu chứng của tình trạng bệnh lý, dẫn đến trì hoãn trong việc chẩn đoán.
4. Lưu ý nếu cần dùng thuốc thường xuyên
Nếu việc sử dụng thuốc nhuận tràng không mang lại hiệu quả hoặc cần sử dụng thuốc thường xuyên để điều trị táo bón, nên thảo luận với bác sĩ để tìm nguyên nhân và điều trị phù hợp. Điều này giúp tránh được tình trạng táo bón mạn tính do những nguyên nhân như hội chứng ruột kích thích, viêm ruột mạn tính, viêm ruột thừa và ung thư ruột kết.
Lạm dụng thuốc nhuận tràng: Xảy ra khi người dùng sử dụng liều lượng cao hơn hoặc thường xuyên hơn mức khuyến cáo. Lạm dụng có thể dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng hoặc đe dọa tính mạng như mất cân bằng điện giải và khoáng chất, mất nước nghiêm trọng, phụ thuộc vào thuốc, táo bón mạn tính, tắc nghẽn ruột, tiêu chảy nặng, và tăng nguy cơ mắc ung thư ruột kết.
